Al in het begin van de COVID-19-pandemie werd er gretig verwezen naar het aantal dikke mensen dat op de intensieve zorg afdeling van het ziekenhuis belandde. Dit zette de deur wagenwijd open voor clickbait-koppen die beschuldigend over dikke mensen schreven, voor speculatie over oorzaak en gevolg, en voor opiniestukken waarin de vraag werd gesteld of wij als dikke mensen wel recht zouden hebben op een ICU-bed, mocht het tot een tekort komen.
Het ene stigmatiserende en speculatieve stuk gaf de afgelopen maanden aanleiding tot het volgende, en dit alles kwam bovenop de gebruikelijke dosis stigma waar dikke mensen altijd al dagelijks mee te maken krijgen. Wij van Dikke Vinger vinden dit niet alleen zorgwekkend, schadelijk en onterecht, maar ronduit onethisch: net als ieder ander hebben dikke mensen het onvoorwaardelijke recht op gelijke behandeling en op een leven vrij van discriminatie en stigmatisering. Ongeacht de resultaten van nog lopende onderzoeken over gewicht en COVID-19, verdienen dikke mensen goede zorg en bescherming tegen de gevolgen van (het publieke gesprek over) het coronavirus. Daarom is gedegen onderzoek en kritische, genuanceerde berichtgeving essentieel.
Met ons manifest als basis schetsen we hieronder hoe onze maatschappij faalt dit gedurende de huidige COVID-19-pandemie te verwezenlijken.
#RESPECT
Dikke mensen verdienen respect en de reden waarom iemand dik is, iemands gezondheid of uiterlijk mag nooit een voorwaarde zijn.
Respect voor dikke mensen is ook tijdens deze pandemie ver te zoeken. De angst om dik(ker) te worden is veel mensen eigen geworden, en ligt ten grondslag aan allerlei mislukte pogingen tot humor waaronder memes over coronakilo’s. Bestaande vooroordelen worden hierdoor nog maar eens gereproduceerd en bevestigd, ten koste van dikke mensen.
Ook in het publieke debat is dit gebrek aan respect schrijnend. In een nationale krant verscheen een bericht waarin schaamteloos werd gesteld dat dikke mensen geen ICU bed zouden verdienen en dit werd elders meermaals herhaald. Samen met andere risicogroepen (denk aan ouderen, mensen met een beperking of mensen met onderliggende aandoeningen), worden dikke mensen weggezet als inwisselbaar. Dit terwijl ieder mens onvoorwaardelijk een respectvolle behandeling verdient en de oorzaak van iemands (on)gezondheid, uiterlijk of gewicht irrelevant is.
#VRIJHEID
Dikke mensen moeten vrij kunnen zijn hun leven te leiden zonder schaamte of schuld opgelegd door anderen.
De verantwoordelijkheid en schuld rondom iemands gewicht en gezondheid worden in onze maatschappij onterecht en in veel te grote mate bij het individu gelegd met een hoop schaamte als resultaat. Gezondheid is zo zelden en maar zo weinig maakbaar, en bovendien is meermaals bewezen dat stigma (met schaamte en schuldgevoel als gevolg) slecht is voor de gezondheid.
De mythe dat gewicht iets is wat ieder zelf volledig onder controle heeft, blijft desondanks hardnekkig. Weer wordt over dikzijn gesproken alsof het een kwestie van ‘eigen schuld’ is. Van tips om coronakilo’s kwijt te raken door ‘gewoon’ wat minder te eten en meer te sporten, tot de vraag of dikke mensen evenveel recht hebben op een beademingstoestel als iemand die ‘wel moeite doet om een gezonde levensstijl aan te houden’… Het oordeel is duidelijk: het is je eigen schuld dat je dik bent en als gevolg daarvan COVID-19 krijgt, en daarom heb je minder recht op zorg, en moet je je schamen.
#DIK IS OK
Dikke mensen zijn niet verplicht om af te vallen of om hun lichaam anderszins te veranderen.
Volgens onze maatschappij is een dik lichaam een probleem dat opgelost moet worden. De boodschap die we dan ook continu te horen krijgen, is dat dikke mensen moeten afvallen. Echter, blijvend afvallen is vrijwel onmogelijk: er bestaat geen enkele manier die ervoor zorgt dat een grote meerderheid van mensen die met een dieet beginnen op lange termijn blijvend gewicht verliezen. Diëten bereiken het tegendeel: jojo’en op korte termijn, gewichtstoename op lange termijn. Bovendien, dikke mensen hebben net als ieder anders recht op autonomie en zijn het niemand verplicht of verschuldigd hun lichaam te (proberen te) veranderen.
Toch blijft de wetenschap zoeken naar manieren om dikke mensen slank te krijgen – of dat nu met een wonderpilletje of een risicovolle maagoperatie is. Echter, het zou vele malen zinvoller zijn als de wetenschap in plaats daarvan op zoek ging naar methodes om dikke mensen efficiënter te behandelen en te ondersteunen in hun algemene en algehele welzijn. Dikke mensen bestaan al lang en zullen altijd blijven bestaan. Ons lichaam is dan ook niet het probleem. De manier waarop ons lichaam behandeld wordt, is een probleem.
#GELIJKWAARDIG
Dikke mensen hebben recht op gelijkwaardige deelname aan de maatschappij, waaronder op het gebied van werk, onderwijs en gezondheidszorg.
In de discussies over COVID-19 wordt heel gemakkelijk de indruk gewekt dat dik zijn de oorzaak is van het ziek worden, terwijl we voorlopig nog te weinig weten over het coronavirus om daar sluitende uitspraken over te doen. Er zijn vele andere factoren die ervoor kunnen zorgen dat iemand mogelijk deel uitmaakt van een risicogroep: genen, stress, leeftijd, stigma, financiële situatie en je toegang tot gezondheidszorg.
Daarnaast krijgen dikke mensen ook niet altijd de juiste zorg die ze nodig hebben, bijvoorbeeld als gevolg van gewichtsdiscriminatie in de zorgsector, omdat ze minder snel behandeld worden dan slanke mensen (“eerst afvallen, daarna kijken we verder”), omdat er geen geschikt materiaal voorhanden is (zoals een passende bloeddrukmeter), of omdat ze buitengesloten worden uit onderzoek naar mogelijke vaccinaties (griep). Deze pandemie is hierop geen uitzondering. Sommige dikke mensen hebben mogelijk een verhoogd risico om COVID-19 te krijgen, maar hun gewicht is daar niet per se de oorzaak van. Sterven aan iets terwijl je dik bent, is niet hetzelfde als omdat je dik bent.
#BEELDVORMING
Dikke mensen verdienen het om menselijk, integer en positief afgebeeld en besproken te worden in de media, zonder stigma en stereotypering.
Dikke mensen worden over het algemeen niet positief afgebeeld in de media. Ook in de berichtgeving rondom COVID-19 zet deze trend zich jammer genoeg voort. Door beelden te gebruiken waarop enkel het lichaam – en niet het hoofd of gezicht – van dikke mensen te zien is, in veel te krappe kleding en met een hamburger in de hand, worden we niet meer als mensen gezien, maar als een object, wéér als een probleem dat opgelost moet worden.
Dit houdt het bestaande stigma niet alleen in stand, maar verergert het. Ook dit soort afbeeldingen hebben schadelijke gevolgen voor het fysieke, mentale en emotionele welzijn van dikke mensen waar iedereen zich zogenaamd zorgen om maakt, maar ondertussen alleen maar verergert.